Podstawy zastosowania tymczasowego aresztowania

Tymczasowe aresztowania jest najsurowszym ze środków zapobiegawczych, który powinien być stosowany tylko w wyjątkowych przypadkach i tylko wtedy kiedy inne środki nie są wstanie zapewnić prawidłowego toku postępowania. Tymczasowe aresztowania może być zastosowane wyjątkowo w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez podejrzanego innego, ciężkiego przestępstwa. Tymczasowe aresztowanie z uwagi na fakt, iż wiąże się z wyjątkowo ciężkimi dolegliwościami dla podejrzanego bądź oskarżonego powinno być stosowane w sytuacjach, kiedy zachodzi duże prawdopodobieństwo, graniczące z pewnością popełnienia przez podejrzanego zarzucanych mu czynów.

Do podstawowych pozytywnych przesłanego zastosowania tymczasowego aresztowania zgodnie z zgodnie z art. 258 § 1 k.p.k. nalezą;
1) uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu
2) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.
3) Istnieje ryzyko wymierzenia wysokiej kary oskarżonemu (górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata ). Nie oznacza to, że dla zastosowania tego środka na tej podstawie wystarczy odwołanie do samego ustawowego zagrożenia. W judykaturze dominuje pogląd, że chodzi o karę, która – stosownie do okoliczności – może być wymierzona w konkretnym przypadku. Co więcej jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 21 lutego 2001 roku (sygn. II Akz 121/01) okoliczność z art. 258 § 2 k.p.k. ma wymiar jedynie hipotetyczny i nie może odnosić się tylko do ustawowego zagrożenia za dany typ przestępstwa.

Powyższe przesłanki w ocenia autora są bardzo szerokie, a instytucja tymczasowego aresztowania – wręcz nadużywana, mimo iż w toku procedowania w przedmiocie zastosowania najsurowszego ze środków zapobiegawczych Sąd powinien w szczególności wykazać, iż żaden inny środek zapobiegawczy o charakterze nieizolacyjnym (poręczenie majątkowe, dozór policji, zakaz opuszczania kraju) nie zagwarantowałby prawidłowego toku postępowania. W ocenie autora w praktyce najsurowszy ze środków zapobiegawczych stanowi swoiste „narzędzie” organów postępowania przygotowawczego, a poza wyżej wymienioną funkcją „prawidłowego toku postępowania” przede wszystkim pełni funkcję „wydobywczą”.